What is the Gen Z

 जेनेरेशन जेड (Gen Z), प्राय: १९९७ देखि २०१२ को बीचमा जन्मेका व्यक्तिहरूलाई जनाउने शब्द हो। यो पुस्ता डिजिटल युगमा जन्मेको पहिलो पुस्ता भएकाले तिनीहरूलाई "डिजिटल नेटिभ्स" भनेर पनि चिनिन्छ। Gen Z ले इन्टरनेट, स्मार्टफोन, सामाजिक सञ्जाल, र प्रविधिमा अभ्यस्त हुँदै आफ्नो जीवन बिताइरहेको छ। टेक्नोलोजीमा जन्मेको यो पुस्ता आधुनिक समाजको हरेक क्षेत्र, शिक्षा, व्यवसाय, स्वास्थ्य, मनोरञ्जन, र सामाजिक चासोका विषयमा अग्रसर रहेको देखिन्छ। यस लेखमा हामी Gen Z को विशेषताहरू, मूल्यहरू, प्रवृत्तिहरू, र चुनौतीहरूको विषयमा विस्तृत चर्चा गर्नेछौँ।

१. डिजिटल नेटिभ्सको पुस्ता

Gen Z को मुख्य पहिचान तिनीहरूको डिजिटल विश्वसँगको सम्बन्ध हो। यो पुस्ता स्मार्टफोन, इन्टरनेट, र सामाजिक सञ्जालको जमाना सुरु हुँदै गर्दा हुर्किएको हो। उनीहरू बाल्यकालदेखि नै स्मार्टफोन र ट्याब्लेटजस्ता उपकरणहरूसँग नजिक थिए, जसले गर्दा प्रविधि र इन्टरनेटसँग तिनीहरूको अटूट सम्बन्ध छ। अध्ययनहरूले देखाएका छन् कि Gen Z ले दिनमा लगभग ४-६ घण्टा अनलाइन बिताउँछन्, विशेष गरी सामाजिक सञ्जालहरूमा। यिनै डिजिटल वातावरणमा उनीहरूले आफ्नो जीवनको ठूला अंश बिताएका छन्।

२. सामाजिक सञ्जालमा प्रभाव

Gen Z का मानिसहरू फेसबुक, इन्स्टाग्राम, टिकटक, स्न्यापच्याट, र ट्विटरजस्ता सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा अत्यधिक सक्रिय छन्। सामाजिक सञ्जालले उनीहरूको जीवनशैली, सोचाइ, र अन्य मानिसहरूसँगको सम्बन्धलाई ठूला मात्रामा प्रभाव पारेको छ। जहाँ मिलेनियल पुस्ताले सामाजिक सञ्जाललाई जीवनको एउटा हिस्सा बनाएको थियो, Gen Z ले यसलाई आफ्नो पहिचान र जीवनशैलीको अभिन्न अंश बनाएको छ। उनीहरू केवल पोस्ट गर्ने मात्र होइनन्; यो माध्यमबाट सामाजिक र राजनीतिक मुद्दाहरूमा आफ्ना विचार व्यक्त गर्छन् र संसारलाई चासो राख्ने विषयहरूमा आफ्ना धारणाहरू प्रस्तुत गर्छन्। उनीहरूले डिजिटल प्लेटफर्ममा सक्रिय भएर समाजिक मुद्दाहरू जस्तै लैङ्गिक समानता, जलवायु परिवर्तन, र मानवअधिकारको पैरवी गर्छन्।

३. विविधता र समावेशिता

Gen Z लाई सबैभन्दा खुला र विविध पुस्ताको रूपमा पनि मानिन्छ। यो पुस्ता विभिन्न सांस्कृतिक, धार्मिक, लैङ्गिक, र सामाजिक पृष्ठभूमिका व्यक्तिहरूसँग सहर्ष रूपमा घुलमिल भएको पाइन्छ। तिनीहरूले समानता र समावेशितामा विश्वास गर्छन् र समाजमा हरेक व्यक्तिलाई समान अधिकार दिनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्छन्। विशेष गरेर LGBTQ+ समुदायप्रति उनीहरूको दृष्टिकोण सकारात्मक छ, र तिनीहरू यस समुदायको अधिकार र पहिचानलाई सम्मान दिन अडिग देखिन्छन्।

४. आत्मनिर्भरता र उद्यमशीलता

Gen Z का व्यक्तिहरू मिलेनियल्सको तुलनामा अधिक आत्मनिर्भर र उद्यमशील छन्। नयाँ र बदलिँदो संसारमा फिट हुन, तिनीहरूले स्वरोजगार, फ्रील्यान्सिङ, र स्टार्टअपमा रुचि देखाउँछन्। Gen Z का धेरै मानिसहरूले "साइड हसल" को अवधारणा अंगालिरहेका छन्, जसमा पढाइसँगै सानो व्यवसाय या कामको थालनी गर्छन्। यो पुस्ता परम्परागत करिअरमार्गलाई मात्र पछ्याउन इच्छुक छैन; बरु आफ्नो सीप र प्रतिभालाई प्रयोग गरेर आफ्नो पहिचान बनाउने इच्छाशक्ति राख्छ।

५. जलवायु परिवर्तन र पर्यावरणीय सचेतना

Gen Z लाई "पर्यावरणीय योद्धा" पनि भनिन्छ। जलवायु परिवर्तन, ग्लोबल वार्मिङ, प्लास्टिक प्रदूषणजस्ता मुद्दाहरूमा यो पुस्ता निकै सजग देखिन्छ। विभिन्न आन्दोलनहरू, जस्तै "फ्राइडे फर फ्युचर," "क्लाइमेट स्ट्राइक," आदिमा Gen Z ले सक्रिय सहभागिता जनाएका छन्। यो पुस्ताले जलवायु परिवर्तनको प्रभावलाई गम्भीर रूपमा लिएको छ र पर्यावरणीय मुद्दामा आफ्नो चासो राख्छ। उनीहरूले नयाँ र हरित जीवनशैली अपनाउने प्रयास गर्छन् र आफ्नो खानपिन, यात्रा, र अन्य उपभोग्य वस्तुहरूमा सचेत छनोट गर्ने गरेका छन्।

६. मानसिक स्वास्थ्यमा चासो

Gen Z ले मानसिक स्वास्थ्यलाई निकै गम्भीर रूपमा लिन्छ। तीव्र प्रतिस्पर्धा, सामाजिक सञ्जालको अत्यधिक प्रयोग, तथा जीवनका विभिन्न दबाबका कारण यस पुस्तामा मानसिक स्वास्थ्य समस्या वृद्धि भएको छ। तर, यो पुस्ताले मानसिक स्वास्थ्यबारे खुला संवादमा विश्वास गर्छ, जसले गर्दा मानसिक स्वास्थ्यका विषयमा सामाजिक कलङ्क घटेको छ। यस पुस्तामा मानसिक स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूसँगको परामर्श तथा अनलाइन थेरापी सेवाहरू लोकप्रिय छन्।

७. शिक्षा र करिअरमा नयाँ दृष्टिकोण

Gen Z को शिक्षा र करिअरप्रतिको दृष्टिकोण मिलेनियल्सभन्दा भिन्न छ। परम्परागत कक्षाकोठा शिक्षामा मात्रै निर्भर नगरी, उनीहरूले अनलाइन प्लेटफर्महरूमा पढ्न रुचाउँछन्। यसका साथै, यो पुस्ता व्यावहारिक सीप र सीप-आधारित शिक्षामा जोड दिन्छ, जसले गर्दा उनीहरू करिअरमा प्रतिस्पर्धी बन्न सक्छन्।

८. चुनौतीहरू र अवसरहरू

जहाँ Gen Z ले प्रविधि र परिवर्तनलाई सहज रूपमा अंगालेका छन्, त्यहाँ तिनीहरूले केही चुनौतीहरू पनि सामना गरिरहेका छन्। लगातारको इन्टरनेट र प्रविधिको प्रयोगले तिनीहरूलाई सामाजिक सम्बन्धमा अस्वस्थता पैदा गरिदिएको छ। सामाजिक सञ्जालको अत्यधिक प्रयोगले डिप्रेसन, चिन्ता, तथा आत्मसम्मानमा असर परेको देखिन्छ। साथै, COVID-19 महामारीले उनीहरूको शिक्षा र रोजगारीका अवसरहरूमा गम्भीर असर पुर्याएको छ।

त्यसका साथै, Gen Z को लागि अवसरहरू पनि प्रशस्त छन्। अनलाइन रोजगार, उद्यमशीलता, र स्वतन्त्र काम गर्ने अवसरहरूले यो पुस्तालाई आर्थिक रूपमा आत्मनिर्भर बन्न प्रोत्साहन गरेको छ। Gen Z को स्वतन्त्र सोच र दृढ विश्वासले उनीहरूलाई नयाँ चुनौतीहरू सामना गर्न सक्षम बनाएको छ।

निष्कर्ष

Gen Z, प्रविधि र परिवर्तनको युगमा हुर्किएको एक विशेष पुस्ता हो। यो पुस्ता आफ्नो अनुकूलता, विविधता, र मानसिक स्वास्थ्यप्रतिको सचेतता मार्फत समाजमा नयाँ धारणा स्थापित गर्दैछ। तिनीहरूको सोच र व्यवहारले भविष्यको संसारलाई नयाँ दिशा दिन सक्छ। यसको साथसाथै, तिनीहरूले सामना गर्नुपरेको चुनौतीहरूले पनि उनीहरूलाई सशक्त बनाइरहेको छ। Gen Z को अद्वितीय गुण र चुनौतीहरूले नै यसलाई इतिहासमा एक महत्वपूर्ण पुस्ताको रूपमा दर्ज गर्नेछ।